81 jaar geleden vond een vernietigend bombardement plaats op Rotterdam. Hieronder een overzicht wat zich afspeelde bij de hoofdrolspelers van deze dag.
Communicatie in de meidagen van 1940 verloopt niet altijd goed. Telefoonlijnen vallen uit, troepen krijgen tegenstrijdige instructies, veel verwarring en steeds geruchten over ‘de vijfde colonne’. Op 14 mei is dit niet anders.
Om 10:30 meldt een Duitse gemachtigde zich bij de commandopost van de ‘Kommandant’ van Rotterdam, Kolonel der Genie P.W. Scharroo. De Duitsers verzoeken om overgave. Het ultimatum verloopt binnen 2 uur.
Den 14. Mei 1940
Aan den Kommandant van Rotterdam
Aan Burgemeester en Wethouders en die
Autoriteiten van den Staat in Rotterdam.
De weerstand, die in het open stad Rotterdam tegen de offensieve der Duitsche Troepen getoont wordt, noodzaakt mij indien Uwe weerstand niet onmiddelijk gestaakt wordt, die doelmatige maatregelen te nemen.
Dit kan de volledige vernieling van het stad ten gevolge hebben. Ik verzoek U als een man die verantwoordingsgevoel bezit, daarop aan te dringen. dat het stad niet dit zware verlies lijden moet.
Als teeken van overeenstemming verzoek ik U dadelijke een parlementaire te sturen, welke die noodige vollemacht bezit. Indien ik binnen twee uuren na de overhandiging van deze mededeeling keen antoord ontvang, ben ik genoodzaakt die scherpste maatregelen van vernieling te nemen.
De Kommandant van de Duitsche troepen.
In het boek De strijd om Rotterdam mei 1940 is te lezen dat een Duitse tekst was meegezonden met de Nederlandse vertaling die wel rang en naam van de Duitse generaal toont. De vraag blijft open of deze brief is ondertekend.
De burgemeester van Rotterdam kwam ook op het commandopost aan, hij had eenzelfde schrijven gekregen. Er werd overleg gepleegd en de ‘O.L.Z.” droeg de ‘Kommandant op te reageren dat het ultimatum niet in overweging genomen kon worden daar deze niet ondertekend was en de rang + naam van de opsteller mistte. Om 12: 10 werd kapitein J.D. Backer als parlementair aangesteld met de volgende boodschap.
Rotterdam 14 Mei 1940
An den Kommandant der Deutsche Truppen.
Ich have Ihren Brief empfangen. Dieser war nicht unterzeichnet und erwähnte nicht Ihren militärischen Rang. Bevor einen derartigen Vorschlag in Euberwäging nehmen zu können musz dieser mich erreichen mit Ihrem militäreischen Rang, Ihren Namen und Ihre Unterzeichnung versehen.
Der Oberst-Kommandant der
Truppen in Rotterdam
w.g. P.W. Scharroo
Terwijl de kapitein aankomt bij de Duitsers in de van der Takstraat doet ‘Kommandant’ Scharroo diverse bevelen uitgaan. Waaronder het ontwapenen van de Burgerwacht. Het lijkt dat men al rekening hield met het opgeven van de stad.
Uiteindelijk gaat de kapitein met de Duitse generaals Schmidt en Student naar een ijssalon aan de kop van de Koninginnebrug. Hier vindt een overleg plaatst met als resultaat een nieuw ultimatum met voorwaarden, ondertekend en van rang voorzien. De Nederlandse parlementair maakt zich om 13:20 op om terug te keren naar de noordelijke oever.
Bij het verlaten van de ijssalon ziet men Duitse vliegtuigen boven Feijenoord.
Generaal Schmidt beveelt direct een rode lichtkogel af te schieten en herhaalt de order om hetzelfde te doen op de zuidelijke kant van de Willemsbrug. Niet alleen de Rotterdammers waren overvallen door het bombardement, de aanwezige generaals ook. Later in de namiddag deelde een Duits officier de volgende boodschap van Generaal Schmidt mede: ,, Der Herr Generalleutnant Schmidt bedauert das Bombardement sehr”
Na het bombardement was het telefoonverkeer afgesneden maar toch diende er een belangrijke beslissing genomen te worden. Dit werd als volgt gedaan. Lt. kol van de Gen. Staf Wilson riep alle officieren bijeen en legde de volgende verklaring af.
Kolonel, ik ben hier als gemachtigde van de O.L.Z. Namens de O.L.Z. vraag ik U, welke beslissing U — afgesneden van Uw Chefs — neemt.
Waarop kolonel Scharroo antwoordde:
,,Capituleren”
Wilson vervolgde.
Gelet op het feit, dat de verbinding met de chefs is verbroken en dat alle middelen der verdediging thans zijn uitgeput en mede gelet op de ontzettende lijden, dat over de burgerbevolking wordt gebracht, verklaar ik, als gemachtigde van de O.L.Z., dat ik Uw beslissing goedkeur en de verantwoording daarvan overneem. Indien ik te (tijd niet leesbaar) niet terug ben, machtig ik U, de capitulatie aan te gaan.
Lt. kol. Wilson vertrok hierop naar Den Haag. Kolonel Scharroo gaf aan alle troepen het bevel het vuren te staken. Omstreeks 15:50 kwam Kononel Scharroo bij de Duitsers aan om de stad Rotterdam, dat zo moedig heeft gestreden en zo veel heeft geleden, over te geven.
Het zal nog enige tijd duren voordat alle troepen het bericht van staakt het vuren en overgave hebben gekregen. De schepen Z5 en T.M. 51 en haar moedige bemanning, die op 10 mei nog een belangrijke rol speelden in de verdediging, zijn naar Engeland vertrokken. Over het goud dat op de Boompjes werd ingeladen wordt in het boek niets meer geschreven.
Bron: De strijd om Rotterdam mei 1940, Geschiedkundige afdeling Ministerie van Oorlog , 1952.
Foto’s: Collectie Nederlands Instituut voor Militaire Historie
Twitterberichten zijn geïnspireerd op transcripties en telegramberichten zoals deze binnenkwamen bij de commandanten van de Nederlandse Strijdkrachten.